Sistit

Sistit belirti ve semptomları sıklıkla şunlardır:

• İdrar yapmak için güçlü, kalıcı bir dürtü

• İdrar yaparken yanma hissi

• Az az ve sık sık idrara çıkma

• İdrarda kan ,kanlı idrar(hematüri), kanlı işeme

• Bulanık veya kötü kokulu idrar yapma

• Pelvik bölgede rahatsızlık

• Alt karın bölgesinde basınç hissi

• Ateş

Küçük çocuklarda, yanlışlıkla gündüz altını ıslatmasının yeni dönemleri, idrar yolu enfeksiyonunun (İYE) bir işareti olabilir. Kendi başına gece yatak ıslatması İYE ile ilişkili değildir.

Yukarıdaki belirti ve bulguların yanında aşağıdaki belirti ve bulgular da varsa acil tıbbi yardım alın:

• Sırt veya yan ağrısı

• Ateş ve titreme

• Mide bulantısı ve kusma

Birkaç saat veya daha uzun süren acil, sık veya ağrılı idrara çıkma gelişirse veya idrarınızda kan görürseniz doktora başvurun.

Geçmişte bir İYE tanısı almışsanız ve önceki bir İYE’i taklit eden semptomlar geliştirdiyseniz doktora başvurun.

Ayrıca sistit belirtileri bir antibiyotik kürünü bitirdikten sonra geri gelirse doktora başvurun ki farklı bir ilaç türüne ihtiyacınız olabilir.

Çocuğunuz gündüz ıslanma kazaları yaşamaya başlarsa, çocuk doktoruna götürün.

Bakteriyel sistit

İYE genellikle vücut dışındaki bakteriler idrar yoluna girip ve çoğalmaya başladığında ortaya çıkar. Sistit vakalarının çoğu, bir Escherichia coli (E. coli) bakteri türünden kaynaklanmaktadır.

Bakteriyel mesane enfeksiyonları, kadınlarda cinsel ilişki sonucu ortaya çıkabilir. Ancak, cinsel olarak aktif olmayan kız ve kadınlarda da idrar yolu enfeksiyonlarına yatkındır, çünkü kadın genital bölgesi sıklıkla sistite neden olan bakterileri barındırır.

Noninfeksiyöz sistit

Bakteriyel enfeksiyonlar sistitin en sık nedeni olmasına rağmen, bazı bulaşıcı olmayan faktörler de mesanenin iltihaplanmasına neden olabilir:

• İnterstisyel sistit: Ağrılı mesane sendromu olarak da adlandırılan bu kronik mesane iltihabının nedeni belirsizdir. Vakaların çoğu kadınlarda teşhis edilir. Durumu teşhis ve tedavi etmek zor olabilir.

• İlaç kaynaklı sistit: Bazı ilaçlar, özellikle kemoterapi ilaçları siklofosfamid ve ifosfamid, ilaçların parçalanan bileşenleri vücudunuzdan çıkarken mesanenin iltihaplanmasına neden olabilir.

• Radyasyon sistiti: Pelvik bölgenin radyasyon tedavisi mesane dokusunda inflamatuar değişikliklere neden olabilir.

• Yabancı cisim sistit: Uzun süreli bir kateter kullanımı sizi bakteriyel enfeksiyonlara ve iltihaplanmaya neden olabilecek doku hasarına yatkınlaştırabilir.

• Kimyasal sistit: Bazı insanlar köpük banyosu, kadınsı hijyen spreyleri veya sperm öldürücü jel gibi bazı ürünlerde bulunan kimyasallara aşırı duyarlı olabilir ve mesanede iltihaplanmaya neden olan alerjik tipte bir reaksiyon geliştirebilir.

• Diğer koşullarla ilişkili sistit: Sistit bazen diyabet, böbrek taşları, genişlemiş prostat veya omurilik yaralanmaları gibi diğer hastalıkların bir komplikasyonu olarak ortaya çıkabilir.

Bazı insanların mesane enfeksiyonları veya tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları geliştirmesi diğerlerinden daha olasıdır. Kadınlar böyle bir gruptur. Anahtar neden fiziksel anatomidir. Kadınlarda üretra kısa olduğundan dış ortamdaki mikropların mesaneye ulaşması erkeklere nazaran daha kolaydır.

İYE riski en yüksek olan kadınlar:

• Cinsel olarak aktifler: Cinsel ilişki bakterilerin idrar yoluna geçmesine neden olabilir.

• Bazı doğum kontrol türlerini kullanımı: Diyafram kullanan kadınlar artmış İYE riski altındadır. Sperm öldürücü ajan içeren diyaframlar İYE riskini daha da artırır.

• Hamilelik: Hamilelikteki hormonal ve fizyolojik değişiklikler mesane enfeksiyonu riskini artırabilir.

• Menopoz: Menopoz sonrası kadınlarda değişen hormon seviyeleri sıklıkla İYE riskini arttırır.

Hem erkek hem de kadınlarda diğer risk faktörleri şunlardır:

• İdrar akışının bozulması: Bu, mesanedeki taş veya erkeklerde prostat büyümesi gibi durumlarda ortaya çıkabilir.

• Bağışıklık sisteminin bozulması: Bu, Diyabet, HIV enfeksiyonu ve Kanser tedavisi gibi belirli durumlarda olabilir. Depresif bir bağışıklık sistemi, bakteri ve bazı durumlarda viral mesane enfeksiyonu riskini arttırır.

• Uzun süre mesane sondası kullanımı: Kronik hastalığı olan kişilerde veya daha yaşlı yetişkinlerde ihtiyaç duyulabilir. Uzun süreli kullanım, mesane dokusu hasarının yanı sıra bakteriyel enfeksiyonlara yatkınlığa neden olabilir.

Önceden sağlık sorunu olmayan erkeklerde sistit nadirdir.

Vakit kaybetmeden ve uygun şekilde tedavi edildiğinde, mesane enfeksiyonları genellikle komplikasyonlara yol açmaz. Ancak tedavi edilmeden bırakıldıklarında daha ciddi bir şey olabilir.

• Böbrek enfeksiyonu: Tedavi edilmemiş bir mesane enfeksiyonu, ayrıca piyelonefrit olarak da adlandırılan böbrek enfeksiyonuna yol açabilir. Böbrek enfeksiyonları böbreklerinize kalıcı hasar verebilir. 
Küçük çocuklar ve daha büyük yetişkinler mesane enfeksiyonlarından kaynaklanan böbrek hasarı en büyük risktir, çünkü semptomları sıklıkla göz ardı edilir veya başka durumlarla karışır.

• Hematüri (Kan işeme): Sistit ile idrarda sadece mikroskopla (mikroskobik hematüri) görülebilen ve genellikle tedavi ile düzelen kan hücreleri olabilir. Kan hücreleri tedaviden sonra kalırsa, doktorunuz nedenini belirlemek için ileri inceleme gerekebilir. 
Hematüri tipik olarak bakteriyel sistitlerde nadir görülürken bu durum kemoterapide veya radyasyona bağlı sistitte daha yaygındır.

Kızılcık suyu, kızılcık özütü veya proantosiyanidin içeren tabletler,kadınlarda tekrarlayan mesane enfeksiyonu riskini azaltmaya yardımcı olmak için sıklıkla önerilmektedir.

Kan sulandırıcı ilaçlar warfarin (Coumadin) kullanıyorsanız kızılcık suyundan kaçının. Kızılcık suyu ve warfarin arasındaki olası etkileşimler kanamaya neden olabilir.

• Bol miktarda sıvı, özellikle de su içilmeli;

• İdrar tutulmamalı; İdrar yapma dürtüsünü hissederseniz, tuvaleti kullanmayı geciktirmeyin.

• Dışkılama sonrası ve de her zaman taharetlenme önden arkaya doğru yapılmalı; Bu, anal bölgedeki bakterilerin vajina ve üretraya yayılmasını önler.

• Ayakta duş şeklinde banyo yapılmalı; Enfeksiyonlara yatkınlık varsa, küvette banyo yapmak yerine ayakta duş almak İYE önlenmesine yardımcı olabilir.

• Vajina ve anüs etrafı su ile yıkanmalı; Bunu her gün yapın, ancak sabun ve genital temizlik için kullanılan jel,sabun,vb… maddeler kullanmayın veya çok fazla yıkamayın. Bu bölgelerdeki hassas cilt tahriş olabilir.

• Cinsel ilişkiden sonra mesane en kısa sürede boşaltılmalı; Bakterileri temizlemek için dolu bir bardak su içiniz.

• Genital bölgede deodorant spreyleri veya kadınsı ürünler kullanmaktan kaçının. Bu ürünler üretrayı ve mesaneyi tahriş edebilir.

Sistit belirtileri varsa mümkün olan en kısa sürede doktora başvurulmalı.

İdrar Tahlili ve İdrar Kültürü ve Antibiyogramı; Sistit şüphesi için, idrarda bakteri, kan veya irin olup olmadığını belirlemek için bir idrar tahlili yapılıp gerekirse idrar bakteri kültürü ve antibiyogram talep edilebilir.

• Sistoskopi: Genellikle tekrarlayan ve etkenin belirlenemediği İYE’da mesanenin içini görmek için idrar yolundan mesaneye bir sistoskop ( ince ışık ve kamera takılı ince bir tüp) yerleştirir. 

Sistoskop kullanılarak, laboratuvar analizi için küçük bir doku örneği (biyopsi) de alınabilir. Ancak, ilk kez sistit belirtileri veya semptomları varsa, bu teste ihtiyaç duyulmaz.

• Görüntüleme: Genellikle ihtiyaç duyulmaz, ancak bazı durumlarda – özellikle enfeksiyon kanıtı bulunmadığında – görüntüleme yardımcı olabilir. Röntgen veya ultrason doktorun, bir tümör veya yapısal anormallik gibi diğer mesane iltihabı nedenlerini bulmasına yardımcı olabilir.

Bakteriyel enfeksiyonun neden olduğu sistit genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir.

Nonenfeksiyöz sistit tedavisi altta yatan nedene bağlıdır.

Antibiyotikler, bakterilerin neden olduğu sistit tedavisinde ilk tedavi seçeneğidir. Antibiyotik türü ve hangi süre boyunca kullanıldığı genel sağlığa ve idrarda bulunan bakterilere bağlıdır.

• İlk kez enfeksiyon: Semptomlar sıklıkla bir antibiyotik tedavisinin bir kaç gün içinde bir şekilde iyileşir. 
Tedavi İYE tamamen iyileşinceye kadar sürdürülmeli, antibiyotikler yarıda bırakılmamalıdır.

• Tekrarlayan enfeksiyon: Tekrarlayan İYE varsa daha uzun antibiyotik tedavisi önerilebilir veya anatomik veya fizyolojik anormalliklerin enfeksiyonlara yol açıp açmayacağını görmek için üroloji veya nefroloji uzmanına sevk edilebilir.

• Bazı kadınlar için cinsel ilişkiden sonra tek bir antibiyotik dozu alınması yararlı olabilir.

• Hastane kaynaklı enfeksiyon: Hastanelerde bulunan bakterilerden kaynaklanan sistitleri ,sıklıkla toplumda edinilen sistitleri tedavi etmek için kullanılan yaygın antibiyotik tiplerine dirençli olduklarından tedavi etmek zor olabilir. Bu nedenle, farklı antibiyotik tipleri ve farklı tedavi yaklaşımları gerekebilir.

Menopoz sonrası kadınlar sistite daha meyilli olabilir. Tedavinin bir parçası olarak, vajinal bir östrojen preparatı da önerilir.

İnterstisyel sistitte inflamasyonun nedeni kesin değildir, bu nedenle her vaka için en iyi sonucu veren tek bir tedavi yoktur.

İnterstisyel sistitin belirti ve semptomlarını hafifletmek için kullanılan tedaviler şunlardır:

• Ağız yoluyla alınan veya doğrudan mesaneye yerleştirilen ilaçlar….

• Mesaneyi su veya gazla (mesane distansiyonu) veya ameliyatla germek gibi semptomları iyileştirmek için mesaneyi manipüle eden prosedürler…

• Pelvik ağrıyı hafifletmek için hafif elektrik darbeleri ile ve bazı durumlarda idrar sıklığını azaltmak için uygulanan sinir stimülasyonu tedavisi…

Köpük banyosu veya spermisitler gibi bazı kimyasal ürünlerden kaçınmak semptomları hafifletebilir ve bu tür sistitleri önleyebilir.

Kemoterapi veya radyasyon tedavisinin bir komplikasyonu olarak gelişen sistit tedavisi, genellikle ilaç tedavisi ile yapılan ağrı tedavisi ve bol su içmeyi içerir.

Evde sistit belirtilerini rahatlatmak için;

Bol bol su için, mesane üstüne sıcak uygulama yapın ve elektrikli battaniye veye minderin üzerine oturun. Sıcağa yakın ılık su ile taharetlenme de yapabilirsiniz.